Hayır, Einstein Tanrı’nın yaratıcı olması konusuna takılmamıştı. Einstein’ın zorlandığı konu yaratılış doktrininden çok daha zor bir şeydi. Kötülük ve acı sorunuydu. Bir tasarımcı olması gerektiğini biliyordu ama bu tasarımcının karakteri onu üzüyordu. Tanrı, iyi olup da nasıl insanlara korkunç şeyler olmasına izin verebilirdi? Einstein kötülük ve acı sorununu iyi bir Tanrı’yla bağdaştıramıyordu ve bu nedenle Kutsal Kitap’ın Tanrısı’ndan döndü. Yahudi olarak inanmak üzere yetiştirildiği Tanrı’yı reddetti.

Siz Karmaşık Bir Makinesiniz!

Einstein deterministti. ‘Determinist’ olması yanılmasına yol açtı. Determinist olan kişi doğadaki her olayın, dolayısıyla insanın tüm faaliyet ve davranışlarının, kendi iradesi dışında bazı faktörlere bağlı olduğunu düşünür. Yani, insanları karmaşık birer makine olarak görüyordu. Doğal ve karşı konulamaz güçler tarafından programlandıkları şeyleri yaptıklarını düşünüyordu. Bu konuda hatalıydı ama Einstein insanların ‘kurmalı’ oyuncaklar gibi olduğunu düşünüyordu. Kuruyorsunuz ve yapmaları gereken şeyleri yapıyorlar. ‘Bu böyleyse,’ diye düşündü, ‘ahlak diye bir şey olamaz. Doğru ya da yanlış diye bir şey olamaz. Günah diye bir şey olamaz. Suç diye bir şey olamaz. İnsanların davranışları önceden belirlendiyse, insan sadece kurulmuş bir oyuncaksa, kozmik bir aklın tasarladığı şeyi yapıyorsa, yaptıkları nedeniyle Tanrı karşısında sorumlu olamaz.’

Einstein şöyle demişti, “Taş biri tarafından atıldığı zaman ne kadar sorumluysa insan da yaptıklarından sorumlu olabilir.” Sorumlu kim? Einstein, Tanrı’nın sorumlu olduğu sonucuna vardı. “Ama eğer Tanrı sorumluysa, iyi bir Tanrı olamaz ya da kötülüğün sorumlusudur. Ve eğer Tanrı sorumluysa, Yahudiliğin Tanrısı ya da Hıristiyanlığın Tanrısı bize hem iyi şeyler hem de kötü şeyler yaptırır. Eğer Tanrı böyle olsaydı sürekli olarak kendisini kötü olarak yargılıyor olurdu.”

Einstein Tanrı’nın hem iyi hem de kötü olmasını kabul edemiyordu. Bu nedenle kişisel bir Tanrı olduğu düşüncesini tamamıyla reddetti. Yahudiliğin, Hıristiyanlığın yani Kutsal Kitap’ın Tanrısı’nı reddetti. Tanrı’nın, kişisel olmayan, kozmik bir akıl, dünyaya sahip olduğu şekli veren akılcı bir güç olduğu sonucuna vardır. Einstein'ın insanların sadece robot olduğuna ilişkin düşüncesi, bu robotları kişisel olmayan akılcı bir aklın yaratmış olduğu düşüncesine dayanıyordu. Einstein, Tanrı’nın kişisel bir doğası olan, kişisel bir Tanrı olamayacağını düşünüyordu.

Maalesef, Einstein yanılmıştı. Tanrı hakkında yanılmıştı. Tanrı, kötülük için sorumlu olmayan kişisel bir Tanrı’dır. Einstein’ın sorunu, kendi Kutsal Yazıları’na, Yahudiliğin Kutsal Yazıları’na inanmıyor oluşuydu. Belki de o kadar bilge değildi.

Birkaç Seçeneğiniz Var

Peki ya siz? Söz konusu kötülüğün kökeni olduğunda birkaç seçeneğiniz var. Daha fazlası olabilir ama aşağıda en yaygın olanları yazıyorum:

1) Einstein’ın seçeneğini alıp kozmik, kişisel olmayan ve tanınıp bilinmesi mümkün olmayan, bir Tanrı’ya inanabilirsiniz. Kişiliği olmayan ve bizimle bağlantı kurma kapasitesi olmayan akılcı bir güçtür. Bu güç evrendeki her şeyin kaynağıdır.

2) Tanrı’nın var olmadığı görüşünü benimseyebilirsiniz. Böyle bir gücün, akılcı bir düşüncenin olmadığı, hiçbir şeyin olmadığına ilişkin entelektüel ateistin görüşünü benimseyebilirsiniz. Gerçek kendi kendisini yaratmıştır. Tanrı olmadığı için kötülük de iyilik de yoktur. İyiliğin ve kötülüğün insanların yarattığı öznel belirlemeler olduğunu söyleyebilirsiniz. Gerçekten iyilik ve kötülük yoktur.

3) Acı, kötülük ve ölümün aslında var olmadığı görüşüne inanabilirsiniz. Tanrı iyidir ve bu nedenle her şey iyidir. İnsan sadece bunların iyi olmadığını düşünür. Yani, kötülük, acı ve ölüm sadece birer yanılsamadır. Gülmeyin. Buna inanan yakın arkadaşlarım var.

4) Tanrı’nın iyilik ve kötülüğün ötesinde biri olduğu düşüncesine inanabilirsiniz. Tanrı bu dünyanın ötesindedir ve insanların kavramlarıyla tanımlanamaz. Bu görüş Einstein’ın bakış açısına yakındır. Tanrı bu dünyanın işlerine karışmaz. Bütün oyuncakları kuran ve çevrede hareket etmeleri için bırakan Tanrı’dır ama olanlardan etkilenmez ve bunlara karşı kayıtsızdır.

5) Tanrı’nın sınırlı bir gücü olduğuna ilişkin yayılmakta olan görüşü benimseyebilirsiniz. Bu dünyada hızla yayılmakta olan yeni bir teolojidir. Buna, ‘süreç teolojisi’ diyorlar. Bu düşünceye göre Tanrı bir süreç içindedir. Tanrı da tıpkı bizim gibi varmak istediği yere gitmeye çalışmaktadır. Kötü şeyler olur çünkü Tanrı bunları durduramaz. Tanrı bu sorun üzerinde çalışmaktadır ama henüz çözememiştir. Ayrıca Tanrı, henüz olmak istediği şey olamamıştır. Bu düşünceyi popüler hale getiren kitap, ‘İyi İnsanların Başına Kötü Şeyler Geldiğinde’ Yahudi bir din öğretmenitarafından yazılmıştır.