İYİ HABER

Bazıları “İnsan İncil’e nasıl inanabilir? Olaylar gerçekleştikten o kadar uzun bir süre sonra yazılmış ki, tarihsel olarak güvenilir olduğuna güvenmemiz mümkün değil,” diye soruyorlar. Bu iyi bir soru. Ama bir adım geri gidip daha genel bir soru soralım. Herhangi bir kadim kitabın gerçek olup olmadığı nasıl saptanabilir? Tarihçiler ve yazın eleştirmenleri bu yazımda ele alacağım bazı testler kullanırlar. Kendinizi iyi haberleri duymak üzere hazırlayın. İncil’in tarihsel doğruluğu, genel olarak kabul edilen üç teste tabii tutarak kanıtlanabilir.

1) Bibliyografi testi

2) İçsel test

3) Metnin dışsal incelemesi ve diğer kanıtlar.

Buna şaşırabilirsiniz ama İncil’in gerçekliği dinsel bir konu değildir. Akademik bir meseledir. Testi yapanların ruhsal inançlarından tamamıyla bağımsız bir şekilde yanıtlanabilir. Dediğim gibi, bu üç test, herhangi bir kadim belgenin tarihsel doğruluğunu saptamak amacıyla tarihçiler ve yazın eleştirmenleri tarafından kullanılır. Şimdi bu testlerin bize İncil hakkında neler söylediğine bakalım. Tarafsız bir şekilde bakacak mısınız? Umarım öyle olur.  

I. BİBLİYOGRAFİK TEST

Bibliyografik test, günümüze kalmış nüshalardan, orijinal elyazmasını oluşturup oluşturamayacağımızı belirlemeye çalışır. Tabii şayet İncil’in orijinal elyazmaları elimizde olsaydı, bu testi uygulamamıza gerek olmazdı. Aynı şey herhangi bir kadim belge için de geçerlidir. Müslüman’sanız, bu, Kuran için de geçerlidir. Hangi dine bağlı olursak olalım, hiçbirimizin elinde orijinal elyazmaları yoktur. Bu nedenle, orijinal elyazmasının, erken döneme ait kaç tane nüshasının çıkarıldığını öğrenmek istiyoruz. Ayrıca orijinal olana, zaman olarak ne kadar yakın olduklarını da öğrenmek istiyoruz. Nüshalara bakarak orijinal belgeyi yeniden oluşturmak zorunda kalsak, ne kadar doğru olurdu? Kuşkusuz, %100 doğruluk mükemmel bir nüsha olurdu.

SELİN TEYZE'NİN TARİFİNİN YENİDEN OLUŞTURULMASI 

Böyle bir testin nasıl yapılabileceğine bir örnek vereyim. Araştırmacıların, elyazmalarının eldeki nüshalarından, bunlar arasında farklar olsa bile ve orijinal belgeden daha eski olsa bile, istenen metinlerin nasıl güvenli bir şekilde yeniden oluşturulabileceğini görmenize yardımcı olacak.

Diyelim ki Selin Teyzeniz, gençliğini korumasını sağlayacak bir iksirin tarifini öğrendiği bir rüya görüyor. Uyanır uyanmaz, tarifi bir kâğıda karalıyor. Sonra, ilk egzotik içeceğini hazırlamak üzere mutfağa koşuyor. Birkaç gün içinde görünümünde tam anlamıyla bir değişim yaşanıyor. Elli iki yaşındaki Selin, parlak gençliğin resmi oluyor adeta. Tüm bunlar, artık “Selin Teyze’nin Gizli İçeceği” olarak tanınmaya başlayan günlük içeceği sayesinde. 

Selin Teyze o kadar heyecanlanıyor ki, en yakın üç arkadaşına elyazısıyla kaydettiği talimatları gönderiyor. “Bu çağda elde mi yazıyor?” diye soracaksınız. Maalesef, Selin Teyze hala teknolojik açıdan karanlık çağda kalmış. İnterneti nasıl kullanacağını bilmiyor ve evde fotokopi makinesi yok. Sorun değil, yine de sihirli karışımlar hazırlama konusunda arkadaşlarına ayrıntılı talimatlar verebiliyor. Onlar da, bu değerli tarifin nüshalarını çıkarıp on arkadaşlarına göndermeye karar veriyorlar.

Bir gün Selin Teyze’nin Alman kurt köpeği orijinal tarifin bulunduğu kâğıdı yiyene kadar her şey iyi gidiyor. Selin kendisini kaybediyor. Siz de onun yerinde olsanız panik olurdunuz. Yani, kim yaşlanmak ister ki? Hemen, gizemli bir şekilde benzer talihsiz olaylar yaşayan üç arkadaşıyla temas kuruyor. Onların nüshaları da yok olmuş! Bu şekilde, tarifin asıl nüshasında yazılanları yeniden ortaya çıkarma çabasıyla onların arkadaşlarına ulaşır.

Telaşla edilmiş birçok telefon konuşması, şehrin bir ucundan diğer ucuna dört kere gidiş geliş ve arkadaşlardan birinin tatilde olduğu Meksika’ya bir seyahatten sonra, sonunda elde kalan elyazması nüshalarını toparlıyorlar. Yirmi altı nüsha vardır. Nüshalar mutfak masasının üzerine yayıldıktan sonra, bir şey açıkça ortaya çıkıyor. Nüshaların hepsi aynı değil. Nüshaların yirmi üç tanesi tam olarak aynı. Fakat birinde yanlış yazılmış bir kelime var. Birinde iki ifade tepetaklak olmuş. “Kesin ve karıştırın” yerine, “Karıştırıp sonra kesin” diyor. Sonra, diğerlerinin listelerinde bulunmayan bir malzemeyi içeren bir tarif var. 

Kritik soru şu. Selin Teyze de, sizin gibi sonsuza dek genç kalmak istiyor. Orijinal tarifini doğru bir şekilde yeniden oluşturabileceğini düşünüyor musunuz? Tabii ki oluşturabilir. Yazım yanlışı olan kelimeler kolaylıkla düzeltilebilir, ters yazılmış tek ifade düzeltilebilir ve ekstra malzeme göz ardı edilebilir.  

Daha fazla veya daha çeşitli farklılıklarla bile, orijinal metin, doğru metin kanıtları sayesinde yüksek güvenilirlik sağlayacak bir düzeyde yeniden oluşturulabilir. Yazım hataları açık seçik yanlışlıklardır. Ters ifadeler göze batacak ve kolaylıkla yeniden eski haline dönüştürülebilir. Ve çok önemli bir sonuç çıkartılabilir. Tarifin bir nüshasına kazayla bir kelimenin (malzemenin) eklendiğini ve daha sonraki nüshalarda bunun çıkartıldığı sonucuna makul bir şekilde varabiliriz.